Adet düzensizliği, tüylenme ve gebe kalamama gibi şikayetlerle doktora başvuran kadınlarda ilk teşhis olarak PCOS düşünülmektedir. PCOS tanısı koymak için klinik bulgular hala tartışılmaktadır. Tanı koyarken, polikistik over sendromu belirtilerini adet düzensizliği ve tüylenme gibi taklit eden, Hipotiroid (tiroidin yavaş çalışması), Hiperprolaktinemi (Süt hormonunun yüksek olması), Cushing Sendromu ve böbrek üstü bezinde tümör gibi hastalıkları ekarte etmek gerekmektedir.
PCOS tanısı koyarken, 1990 yılında National Institute of Health/National Institute of Child and Human Development (NIH/NICHD) konferansında kararlaştırılan tanı kriterleri kullanılmaktadır.
Bu kriterler;
1) Yüksek erkeklik hormonu (hiperandrojenizm) ve yüksek erkeklik hormonunun sonucunda ortaya çıkan belirtiler (örneğin hirşutizm)
2) Yumurtlama düzensizliği
3) Ultrasonografide polikistik over (PCO) görüntüsü olmasıdır.
Konferansta belirlenen tanı kriterlerinin en önemlisi kanda yüksek erkeklik hormonu ve belirtileridir. Fakat bazı kadınlarda erkeklik hormonunun yüksek olduğu halde belirtileri bulunmayabilir.
2003 yılında Avrupa İnsan Üreme ve Embriyoloji Derneği (ESRE) ve Amerika Üreme Tıp Derneği (ASRM) tarafından Rotterdam, Hollanda da yeni bir tanım oluşturulmuştur. Bu tanıma göre PCOS teşhisi koymak için kadında;
Polikistik over görünümü olması: Her bir yumurtalıkta 2-9 mm büyüklüğünde 12 veya daha fazla sayıda yumurta keseciği bulunması veya yumurtalık hacminin büyümesi,
Adet düzensizliği; İki adet kanaması arasında 35 günden uzun olması veya yılda 10’dan az adet kanaması olması,
Erkeklik hormonun yüksek olması ve belirtilerinin bulunması şeklinde tanımlamışlardır. PCOS tanısı koymakta laboratuar testleri yararlı olacaktır. Kanda FSH düşük çıkarken LH yüksek çıkmaktadır. Kanda DHEA ve Testesteron artmış olabilir. Şişman kadınlarda kanda açlık kan şekeri ve şeker yükleme testlerinde değerler yükselmiş olabilir.
Yapılan vajinal ultrasonografide tipik PCO görüntülenmesi tanı koymakta en önemli kriterdir.
Polikistik over sendromu ve PCO farklı kavramlardır. Yumurtalıkları PCO görünümlü fakat düzenli adet olan ve yumurtlayan kadınlarda ender olarak görülmektedir. Bunun yanında yumurtalıklarında PCO görüntüsü olmayan fakat laboratuar bulguları ve diğer belirtilerle PCOS olan kadınlarda vardır.
PCOS tanısını laboratuar testlerininde desteklemesi gerekmektedir. Laboratuar kan değerlerinde;
Serbest Testesteron yüksektir
DHEA-S yükselmektedir
SHBG (Seks Hormonu Bağlayıcı Globülün) düşüktür
Kan insülin düzeyi yükselmektedir.
Açlık kan şekeri ve şeker yükleme testleri yüksektir
LH yüksek, FSH düşüktür.